Phần 2: Vắc xin sởi
1.Có những
loại vắc xin sởi nào?
Hiện nay,
trên thế giới có hàng chục loại vắc xin sởi dưới dạng vắc xin đơn hoặc vắc xin
phối hợp (sởi-rubella hoặc sởi-quai bị-rubella).
Hầu hết các
vắc xin được trình bày dưới dạng vắc xin đông khô đi kèm với dung môi. Hiện
nay, vắc xin dạng xịt đang được nghiên cứu trên thế giới.
Các loại vắc
xin được sản xuất từ các chủng vắc xin khác nhau, tuy nhiên đều thuộc týp sinh
học A.
2.Tiêm vắc xin
sởi có tác dụng như thế nào?
Sau khi
tiêm, vắc xin sẽ kích thích cơ thể đáp ứng tạo miễn dịch giúp cơ thể không nhiễm
vi rút sởi, bao gồm miễn dịch thể, miễn dịch tế bào và interferon.
3.Tiêm vắc
xin sởi có thể phòng được hoàn toàn không mắc bệnh sởi?
Cũng như các
vắc xin khác, tiêm vắc xin sởi không có hiệu quả phòng bệnh 100%.
Tuy nhiên,
đáp ứng miễn dịch còn tuỳ thuộc vào tuổi tiêm vắc xin, loại vắc xin và tuỳ thuộc
đặc điểm miễn dịch, tình trạng sức khoẻ của từng người, chất lượng vắc xin và kỹ
thuật thực hành tiêm chủng.
4.Miễn dịch
sau tiêm vắc xin sởi có bền vững suốt đời?
Tổ chức Y tế
thế giới cho biết những trường hợp đã có đáp ứng miễn dịch với sởi sau tiêm vắc
xin hoặc sau mắc bệnh thì miễn dịch này là bền vững suốt đời.
5.Tại sao phải
tiêm hai liều vắc xin sởi?
Các nghiên cứu
trên thế giới cho thấy nếu tiêm vắc xin sởi vào lúc 9 tháng tuổi, chỉ có khoảng
85% trẻ được tiêm vắc xin có đáp ứng miễn dịch. Còn lại khoảng 15% số trẻ không
có đáp ứng miễn dịch do các yếu tố còn tồn lưu miễn dịch do mẹ truyền, tình trạng
sức khỏe, chất lượng bảo quản vắc xin...
Việc tiêm
mũi thứ vắc xin sởi sau 12 tháng tuổi là cơ hội thứ hai tạo miễn dịch cho những
trường hợp chưa có đáp ứng miễn dịch sau tiêm mũi thứ nhất hoặc chưa được tiêm
vắc xin sởi, từ đó tăng tỷ lệ trẻ có miễn dịch trong cộng đồng lên trên 95%.
Tiêm mũi thứ
hai không nhằm mục đích làm tăng hiệu giá kháng thể đối với những trường hợp đã
có đáp ứng miễn dịch.
6.Những ai cần
tiêm mũi thứ hai vắc xin sởi?
Là tất cả
các trường hợp chưa có đáp ứng miễn dịch sau tiêm mũi thứ nhất vắc xin sởi,
chưa tiêm vắc xin sởi hoặc chưa từng mắc sởi.
Tuy nhiên, Tổ
chức Y tế thế giới khuyến cáo trên thực tế không cần xét nghiệm xác định tình
trạng miễn dịch của trẻ để cán bộ y tế chỉ định tiêm vắc xin. Do vậy, đối tượng
cần tiêm mũi thứ hai là tất cả các trường hợp chưa tiêm mũi thứ hai vắc xin sởi
hoặc những trường hợp không có đầy đủ bằng chứng (phiếu, sổ tiêm chủng) chứng
minh đã tiêm mũi thứ hai.
7.Có nên
tiêm vắc xin đối với người đã từng mắc sởi?
Những trường
hợp đã được xét nghiệm huyết thanh tìm IgM kháng sởi và có kết quả xét nghiệm
dương tính không cần tiêm vắc xin sởi.
Những trường
hợp nghi ngờ mắc sởi trước đây nhưng không được chẩn đoán mắc sởi vẫn cần tiêm
vắc xin sởi.
8.Vắc xin có
tác dụng phòng bệnh khi đã tiếp xúc với vi rút sởi không?
Vi rút sởi cần
thời gian để xâm nhập vào các mô cơ thể gây bệnh. Do vậy, vắc xin có thể phòng
bệnh nếu tiêm trong vòng 72 giờ kể từ khi tiếp xúc.
Việc tiêm vắc
xin trong vòng 6 ngày kể từ khi tiếp xúc có thể phòng biến chứng nặng của bệnh.
9.Lịch tiêm
vắc xin sởi?
Đối với tiêm
vắc xin sởi trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, áp dụng lịch tiêm chủng do Bộ
Y tế đã phê duyệt như sau:
-
Trong tiêm chủng thường xuyên: Mũi thứ nhất khi trẻ 9 tháng tuổi và mũi thứ hai
khi trẻ 18 tháng tuổi.
-
Trong tiêm chủng chiến dịch: thực hiện tiêm vắc xin cho tất cả các đối tượng
trong phạm vi của chiến dịch.
-
Khoảng cách tối thiểu giữa 2 mũi tiêm vắc xin sởi là 1 tháng.
Đối với vắc
xin tiêm chủng dịch vụ: tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Tất cả các lứa
tuổi đều có thể tiêm vắc xin sởi.
Cần tiêm mũi
thứ hai vào lúc 18 tháng tuổi bởi vì: các trường hợp sau tiêm mũi thứ nhất chưa
có đáp ứng miễn dịch cần sớm được tiêm mũi thứ hai. Tiêm nhắc vắc xin DPT4 được
thực hiện cho trẻ 18 tháng nên để tăng tỷ lệ trẻ tiêm mũi thứ hai vắc xin sởi cần
lồng ghép hoạt động. Việc lồng ghép náy nhằm làm giảm khối lượng công việc cho
cán bộ y tế, giảm chi phí và tăng hiệu quả triển khai.
10.Có thể
tiêm vắc xin sởi cho trẻ dưới 9 tháng tuổi hoặc trên 18 tháng tuổi không?
Chỉ tiêm vắc
xin sởi cho trẻ dưới 9 tháng tuổi khi có chỉ đạo của chương trình TCMR trong
trường hợp cần thiết. Tất cả các trường hợp tiêm vắc xin sởi trước 9 tháng tuổi
cần tiêm ngay vắc xin khi đủ 9 tháng tuổi. Mũi tiêm trước 9 tháng tuổi không được
tính là 1 mũi vắc xin.
Những trẻ
trên 18 tháng tuổi chưa tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi cần tiêm đủ mũi càng sớm
càng tốt.
11.Có tiêm vắc
xin khi đang bị sốt, nhiễm trùng cấp tính hay không?
Các trường hợp
sốt, nhiễm trùng cấp tính đang tiến triển cần tạm hoãn tiêm. Khi khỏi có thể
tiêm được.
12.Có tiêm vắc
xin cho các trường hợp bị vẹo vách mũi, nhỏ quá (ốm) không?
Có thể tiêm
vắc xin cho các trường hợp này.
13.Có tiêm vắc
xin sởi đối với trẻ còn bú sữa mẹ không?
Có thể tiêm
vắc xin sởi cho trẻ bú sữa mẹ.
14.Phụ nữ
đang cho con bú có thể tiêm vắc xin sởi?
Có thể tiêm
nhưng cần thận trọng và được cán bộ y tế khám, tư vấn, chỉ định theo từng loại
vắc xin. Kháng thể được tạo ra bảo vệ mẹ và một phần nhỏ có thể bài tiết qua sữa,
góp phần bảo vệ trẻ. Tuy nhiên, một phần lớn kháng thể dịch thể của mẹ được
truyền cho con trong thời kỳ mang thai. Tiêm vắc xin sởi có thể phòng bệnh sởi
cho mẹ, giảm nguy cơ mắc sởi cho trẻ và những người xung quanh.
15.Những trường
hợp nào không nên tiêm vắc xin sởi?
Những trường
hợp phản ứng nghiêm trọng với liều tiêm vắc xin sởi trước đây hoặc phản ứng với
các thành phần của vắc xin (gelatin, neomycin). Dị ứng với trứng không phải là
chống chỉ định của tiêm vắc xin sởi.
KHÔNG nên
tiêm vắc xin sởi cho phụ nữ có thai mặc dù không có bằng chứng về tăng tỉ lệ bất
thường bẩm sinh ở trẻ sinh ra trong số phụ nữ được tiêm phòng trong thời kỳ
mang thai3. Các trường hợp sau khi tiêm mới phát hiện đã có thai cần thông báo
cho cán bộ y tế để được theo dõi. Cũng như các vắc xin sống khác, cần tránh có
thai ít nhất 1 tháng sau tiêm vắc xin.
Không tiêm vắc
xin sởi cho các trường hợp suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải (AIDS),
đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch liều cao, xạ trị hoặc mắc các bệnh ác tính
do ở những trường hợp này, khả năng tạo miễn dịch chủ động bị suy giảm.
Có thể tiêm
vắc xin sởi cho những người dương tính với HIV nhưng chưa chuyển sang giai đoạn
AIDS.
16. Có
thể tiêm vắc xin sởi cùng với vắc xin DPT, viêm gan B... không?
Có thể tiêm
vắc xin sởi cùng với vắc xin DPT, viêm gan B hay vắc xin phòng uốn ván mà vẫn đảm
bảo hiệu lực của vắc xin nhưng nên tiêm ở hai chi khác nhau.
17.Tiêm vắc
xin sởi có thể bị nhiễm vi rút sởi không?
Có, bởi vì vắc
xin chứa vi rút sởi đã bị làm yếu nhưng chiếm tỷ lệ rất nhỏ các trường hợp sau
tiêm vắc xin bị mắc sởi. Triệu chứng thường nhẹ. Những người này không gây lây
nhiễm vi rút cho người khác nên không cần cách ly.
18.Có thể gặp
những tác dụng phụ gì khi tiêm vắc xin sởi?
Vắc xin sởi
được đánh giá là an toàn. Các phản ứng sau tiêm thường nhẹ, có thể biểu hiện
như với các vắc xin khác: sốt (5-15%), phát ban (5%), sưng, nóng, đỏ đau tại chỗ
tiêm…Hầu hết những tác dụng phụ sẽ hết trong khoảng từ 1-2 ngày mà không cần điều
trị gì.
Phản ứng
nghiêm trọng sau tiêm vắc xin sởi là rất hiếm gặp nhưng cũng có thể xảy ra.
Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tiêm chủng, cán bộ y tế cần theo dõi trẻ
trong vòng 30 phút sau tiêm tại điểm tiêm. Các cơ sở y tế đều sẵn có thuốc
điều trị và biện pháp xử trí những phản ứng nghiêm trọng này. Các phản ứng quá
mẫn này sẽ qua khỏi nếu được phát hiện và xử trí kịp thời tại cơ sở y tế.
Dự án TCMR
0 nhận xét